Οι ψυχικές αντιδράσεις των παιδιών και των εφήβων στο διαζύγιο
Μέρος Α
Το διαζύγιο των γονέων αποτελεί για κάθε παιδί και έφηβο ένα τραυματικό γεγονός, το οποίο σημαδεύει όλη την υπόλοιπη ζωή τους. Τίποτα πλέον δεν είναι ίδιο όπως πριν και το παιδί αναγκάζεται να προσαρμοστεί σε νέες ανεπιθύμητες συνθήκες που το ίδιο δεν επέλεξε. Ο ένας γονέας θα μένει αλλού, κάποιες μέρες θα τις περνά στο ένα σπίτι και κάποιες στο άλλο, το ζευγάρι «μαμά-μπαμπάς» από μία οντότητα γίνεται δύο ξεχωριστά άτομα, η ομάδα που λέγεται οικογένεια διαλύεται. Ποιες είναι λοιπόν οι ψυχικές αντιδράσεις ενός παιδιού και ενός εφήβου στο διαζύγιο; Αντιδρούν με τον ίδιο ή διαφορετικούς τρόπους;
Οι αντιδράσεις είναι διαφορετικές ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και του εφήβου. Για παράδειγμα ένα παιδί 2 ετών δε θα επηρεαστεί το ίδιο από το χωρισμό, όπως ένας έφηβος 14 ετών. Το διαζύγιο εντείνει την εξάρτηση του μικρού παιδιού από τους γονείς, ενώ στους εφήβους εντείνει την ανεξαρτητοποίησή τους από την οικογενειακή εστία.
Το μικρό παιδί εξαρτάται απόλυτα από τους γονείς του. Αυτοί είναι που το φροντίζουν, που του παρέχουν αγάπη, αφοσίωση και ασφάλεια. Η καλύτερή τους παρέα είναι αυτή των γονιών τους. Κατά συνέπεια, όταν ένα παιδί εξαρτάται απόλυτα από την οικογένειά του και το κέντρο του κόσμου του είναι ο οικογενειακός ιστός, κλονίζεται έντονα από την είδηση του διαζυγίου. Η εμπιστοσύνη χάνεται, νιώθει ανασφάλεια και το παιδί για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα δε θέλει να πιστέψει πως οι γονείς του θα είναι για πάντα χωρισμένοι. Αρχίζει να βιώνει έντονο άγχος και κάνει φοβογόνες σκέψεις («Τώρα τι πρόκειται να συμβεί;», «Ποιος θα με φροντίσει εμένα;», «Μήπως όπως ο ένας σταμάτησε να αγαπά τον άλλο θα σταματήσουν να αγαπούν και μένα;»). Για να διαχειριστεί τη μεγάλη αυτή απώλεια της ιδεατής οικογένειας σκέφτεται συνεχώς ότι οι γονείς γρήγορα θα σμίξουν ξανά και θα είναι αγαπημένοι όπως παλιά. Στην προσπάθεια του λοιπόν να φέρει κοντά τους γονείς μπορεί να εμφανίσει άγχος αποχωρισμού, έντονη ανησυχία, να αρχίσει να βρέχει το κρεβάτι του, να μη θέλει να μένει καθόλου μόνο του, να κλαίει συνεχώς. Παλινδρομεί ουσιαστικά σε παλαιότερες συμπεριφορές που δεν ταιριάζουν στην ηλικία που βρίσκεται προσπαθώντας να τραβήξει την προσοχή των γονέων και να τους φέρει πάλι κοντά.
Από την άλλη πλευρά, ο έφηβος λόγω της τάσης ανεξαρτητοποίησης που χαρακτηρίζει την εφηβεία και την έντονη προσκόλληση στους φίλους και όχι τους γονείς, βιώνει εντελώς διαφορετικά την είδηση του διαζυγίου. Γίνεται αυτόνομος και απομακρύνεται από τους γονείς, τους μιλά άσχημα, εκφράζει έντονη επιθετικότητα και απορρίπτει τους οικογενειακούς κανόνες. Αρχίζει να σκέφτεται πως πλέον πρέπει να φροντίσει μόνος του τον εαυτό του, αφού οι γονείς του δεν μπορούν να κρατήσουν δεμένη την οικογένεια και πως από τη στιγμή που τον πληγώνουν τόσο βαθιά μπορεί και αυτός να τους πληγώσει με τον ίδιο τρόπο. Η ανάγκη που είχε για ανεξαρτητοποίηση τώρα φαντάζει ως η μόνη λύση για να διαχειριστεί το δύσκολο αυτό ζήτημα. Βάζει ως προτεραιότητα τον εαυτό του και όχι τη διάσωση του οικογενειακού συστήματος. Συνήθως η συμπεριφορά του απέναντι στους γονείς είναι από αδιάφορη έως επικριτική και ειρωνική.
Παραπάνω αναφέρθηκαν ορισμένες από τις ψυχικές αντιδράσεις των παιδιών και των εφήβων στο διαζύγιο. Οι γονείς οφείλουν να θυμούνται πως κάθε διαζύγιο είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο και επίπονο ζήτημα τόσο για τα παιδιά όσο και για τους εφήβους και αναδύει στην επιφάνεια ποικίλες αντιδράσεις. Προσπαθήστε όσο περισσότερο μπορείτε να κρατήσετε τη σταθερότητα και τις ισορροπίες στη ζωή ενός μικρού παιδιού και δείξτε κατανόηση στις έντονες αντιδράσεις των εφήβων.
