(Ανα)Γνωρίζοντας την Ιδεοψυχαναστική Διαταραχή

Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή αποτελεί μια ψυχική διαταραχή, η οποία επηρεάζει ανθρώπους όλων των ηλικιών, στην οποία το άτομο εμφανίζει ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμούς. Οι ιδεοληψίες αποτελούν επαναλαμβανόμενες ανεπιθύμητες, ενοχλητικές σκέψεις και εικόνες που προκαλούν πολύ έντονα δυσάρεστα συναισθήματα στο άτομο. Οι ψυχαναγκασμοί αποτελούν επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές τις οποίες το άτομο χρησιμοποιεί στην προσπάθειά του να ξεφορτωθεί τις ιδεοληψίες και να μειωθεί το άγχος που βιώνει.

Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή επηρεάζει περίπου το 2-3% των παιδιών και των ενηλίκων κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Συνήθως οι πρώτες δυσκολίες ξεκινούν στην παιδική ηλικία απλά με διαφορετική μορφή (π.χ. το μικρό παιδί μπορεί να εμφανίζει έντονους ψυχαναγκασμούς καθαριότητας με το πλύσιμο των χεριών και μεγαλώνοντας οι ψυχαναγκασμοί αυτοί να τροποποιηθούν σε κάτι άλλο). Οι γυναίκες επηρεάζονται σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι οι άντρες.

Κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής τους αρκετοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν ενοχλητικές σκέψεις (πχ ότι μπορεί να αρρωστήσουν, ότι κάποιος δικούς τους μπορεί να πάθει κάτι κακό) ή/και ψυχαναγκασμούς. Αυτό δε σημαίνει σε καμία περίπτωση πως όλοι πάσχουμε από Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή. Για να μπει η διάγνωσή της σημαίνει ότι οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί είναι πολύ έντονοι και όλη αυτή η ενασχόληση του ατόμου του καταναλώνει πολύ χρόνο και επηρεάζει την καθημερινή του λειτουργικότητα.

Τι είναι όμως ακριβώς οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί;

Οι ιδεοληψίες αποτελούν σκέψεις ή/και εικόνες που επαναλαμβάνονται και το άτομο νιώθει ότι δεν έχει τη δυνατότητα να τις ελέγξει και να τις σταματήσει. Τα άτομα που έχουν ιδεοληψίες τις βιώνουν ενοχλητικές σαν σκέψεις και αναγνωρίζουν ότι δεν έχουν κανένα νόημα. Επειδή όμως οι ιδεοληψίες ακολουθούνται πάντα από συναισθήματα δυσφορικά όπως είναι το άγχος, ο φόβος και η αηδία το άτομο ουσιαστικά νιώθει την ανάγκη να κάνει κάτι για αυτές. Οι πιο συχνές ιδεοληψίες έχουν να κάνουν με φόβο μόλυνσης/μικροβίων, φόβο μήπως το άτομο κάνει κάτι κακό σε κάποιον δικό του άνθρωπο χωρίς να το θέλει, φόβο ότι μπορεί να χάσει τον έλεγχο και να κάνει άσεμνες και επιθετικές πράξεις, σκέψεις σχετικά με τη συμμετρία και τη σειρά των αντικειμένων στο χώρο.

Οι ψυχαναγκασμοί αποτελούν επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή αλλιώς τελετουργικά, τα οποία το άτομο νιώθει αναγκασμένο να κάνει για να μειώσει τα δυσφορικά συναισθήματα που του προκαλούν οι ιδεοληψίες. Στόχος λοιπόν των ψυχαναγκασμών είναι πάντα η μείωση των δυσφορικών συναισθημάτων. Οι πιο συχνοί ψυχαναγκασμοί είναι το πλύσιμο των χεριών (και το μπάνιο), ο επαναλαμβανόμενος έλεγχος αν το άτομο έκανε κάτι σωστά (π.χ. ελέγχει ξανά και ξανά αν κλείδωσε το αυτοκίνητο, αν έσβησε την κουζίνα), το επαναλαμβανόμενο μέτρημα (συνήθως είναι ο μαγικός αριθμός τρία) και η συνεχής αναζήτηση επιβεβαίωσης από τους άλλους (π.χ. μήπως το άτομο έκανε κάποιο λάθος). Είναι σημαντικό να πούμε για μια ακόμη φορά ότι οι συμπεριφορές αυτές είναι επαναλαμβανόμενες, καταναλώνουν πολύ χρόνο στην καθημερινότητα του ατόμου και το ίδιο το άτομο θα ευχόταν να μη χρειάζεται να τις κάνει.

Εάν παρατηρείτε ορισμένα συμπτώματα από αυτά που αναφέρονται παραπάνω ή παρόμοια σημάδια που σας προβληματίζουν συνίσταται η επίσκεψη σε ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος κάνοντας τη σωστή αξιολόγηση μπορεί να αναγνωρίσει τη διαταραχή και να δώσει τις σωστές κατευθυντήριες γραμμές. Μέσα από την ψυχοθεραπεία το άτομο μαθαίνει να «σπάει» τη σύνδεση ανάμεσα στις ιδεοληψίες και τους ψυχαναγκασμούς και κατανοεί τους βαθύτερους λόγους για τους οποίους έχουν εμφανιστεί οι ιδεοληψίες.