«Για ποιους λόγους «τρώμε» τα συναισθήματά μας και πώς μπορούμε να πάρουμε τον έλεγχο στα χέρια μας;»

Πόσες φορές νιώθεις αγχωμένος ή θλιμμένος και στρέφεσαι στο ψυγείο για να ανακουφίσεις τα δυσάρεστα συναισθήματά σου; Πόσες φορές έχεις επιβραβεύσει τον εαυτό σου για μία επιτυχία τρώγοντας μεγάλη ποσότητα φαγητού; Πρόσφατες έρευνες έδειξαν πως το 82% των ανθρώπων χρησιμοποιούν το φαγητό όχι μόνο για να πάρουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για τον οργανισμό τους, αλλά και ως απόκριση στα διάφορα συναισθήματα που βιώνουν. Σύμφωνα με τον Peter De Vries, «η υπερφαγία αποτελεί μία συναισθηματική διέξοδο, ένα σημάδι ότι κάτι μας κατατρώει».

Τι είναι όμως η συναισθηματική υπερφαγία;

Βασικό χαρακτηριστικό της συναισθηματικής υπερφαγίας αποτελεί η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα (1- 2 ώρες), όταν το άτομο δεν πεινά πραγματικά αλλά ψυχολογικοί λόγοι το οδηγούν στην κατανάλωση αυτή (άγχος, θυμός, θλίψη, φόβος, αγανάκτηση, υπερένταση, χαρά, αισθήματα μοναξιάς και πλήξης). Στο διάστημα αυτό, το άτομο νιώθει ότι δεν έχει τον έλεγχο της κατάστασης, τρώει με πολύ μεγάλη ταχύτητα και συχνά κάνει εναλλαγές μεταξύ γλυκών και αλμυρών γεύσεων. Μετά το επεισόδιο υπερκατανάλωσης φαγητού, το άτομο βιώνει τύψεις και ενοχές για την κατανάλωση όλων αυτών των θερμίδων και κατηγορεί τον εαυτό του που δεν μπόρεσε να το διαχειριστεί καλύτερα.

Η συναισθηματική πείνα, επειδή είναι πολύ ισχυρή και βιώνεται ως κατακλυσμιαία από το άτομο, πολλές φορές συγχέεται με την πραγματική πείνα. Υπάρχουν όμως σημαντικές διαφορές ανάμεσα σε αυτά τα δύο είδη. Η συναισθηματική πείνα εμφανίζεται ξαφνικά, αφορά μόνο συγκεκριμένα τρόφιμα (λιπαρές τροφές και γλυκά) και δεν ικανοποιείται μόλις το στομάχι γεμίσει, διότι είναι άμεσα συνυφασμένη με τα συναισθήματα. Αντίθετα η πραγματική πείνα δημιουργείται σταδιακά, δεν αφορά συγκεκριμένα τρόφιμα, ικανοποιείται μόλις το στομάχι γεμίσει και δε συνοδεύεται από δυσάρεστα συναισθήματα.

 

Πώς μπορείς λοιπόν να πάρεις τον έλεγχο στα χέρια σου;

  1. Αναγνώρισε τους λόγους για τους οποίους τρως. Κάθε φορά που στρέφεσαι στο φαγητό ή έχεις μία ακατανίκητη επιθυμία να φας, ρώτα τον εαυτό σου «πεινάω πραγματικά ή μία συναισθηματική ανάγκη με σπρώχνει στο φαγητό;» Αν η απάντηση είναι πως δεν πεινάς πραγματικά, σίγουρα δεν είναι εύκολο να εντοπίσεις τους λόγους που σε οδηγούν στο φαγητό. Αυτό που μπορείς να κάνεις όμως είναι να καταγράψεις τις ώρες που τρως και τα συναισθήματα που ένιωθες πριν, μετά και κατά τη διάρκεια του φαγητού. Με τον τρόπο αυτό μπορείς να κατανοήσεις ποια συναισθήματα ακριβώς σε οδηγούν στο φαγητό.
  2. Ελαχιστοποίησε τις καταστάσεις που σε οδηγούν στη συναισθηματική υπερφαγία (εάν έχεις τη δυνατότητα). Εφόσον έχεις αναγνωρίσει τα συγκεκριμένα συναισθήματα που σε οδηγούν στο φαγητό, προσπάθησε να μειώσεις τα ερεθίσματα που σου δημιουργούν την ανάγκη υπερκατανάλωσης. Για παράδειγμα, εάν νιώθεις μοναξιά και πλήξη στο σπίτι, τηλεφώνησε σε έναν αγαπημένο σου φίλο και ζήτησε του να πάτε μία βόλτα. Μπορεί το φαγητό να σου προκαλεί ικανοποίηση, αλλά αυτή διαρκεί μόνο προσωρινά, σε αντίθεση με τα παραπάνω κιλά που μένουν στο σώμα σου λόγω της μεγάλης κατανάλωσης! Τα δυσάρεστα συναισθήματα θα βγουν ξανά στην επιφάνεια και τότε θα πρέπει να διαχειριστείς όχι μόνο τα συναισθήματα αλλά και τα παραπάνω κιλά στο σώμα σου. Για αυτό το λόγο όταν νιώσεις την ακατανίκητη επιθυμία να φας σταμάτησε για 1 λεπτό και δώσε στον εαυτό σου τον απαραίτητο χρόνο να πάρει μία διαφορετική απόφαση.
  3. Ανακάλυψε εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης των συναισθημάτων σου. Η γυμναστική παίζει σπουδαίο ρόλο στην εκφόρτιση του άγχους, του θυμού και της θλίψης. 30 λεπτά γυμναστική τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας είναι αρκετά.  Και επιπλέον κάνε έναν περίπατο στο πάρκο της γειτονιάς σου,  άκουσε την αγαπημένη σου μουσική, διάβασε ένα ενδιαφέρον βιβλίο, γίνε εθελοντής σε κάποιον οργανισμό που αγαπάς! Υπάρχουν πολλοί εναλλακτικοί τρόποι έκφρασης των συναισθημάτων σου. Μην οδηγείσαι αμέσως στο ψυγείο γιατί αυτό είναι μόνο η προσωρινή λύση!

 

Η συναισθηματική υπερφαγία δεν μπορεί να διορθώσει τα συναισθηματικά σου προβλήματα. Μπορεί να σου προσφέρει μία παροδική ανακούφιση, αλλά το πρόβλημα παραμένει και αναδύεται ξανά στην επιφάνεια. Με τόσες ευχάριστες και όμορφες εμπειρίες στη ζωή, μην τοποθετείς στο κέντρο όλων το φαγητό. Αναγνώρισε τα αίτια που σε οδηγούν εκεί, βρες εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης των συναισθημάτων σου και απελευθερώσου από την έντονη επιθυμία υπερφαγίας. Γιατί, όπως λέει και ο Κικέρωνας, «Να τρως για να ζεις, όχι να ζεις για να τρως»!