Διατροφικές Διαταραχές (Μέρος Α) (Ανα)Γνωρίζοντας την Ψυχογενή Ανορεξία
Οι σωματικές ατέλειες αποτελούν μέρος της ζωής όλων μας. Είτε μικρές είτε μεγάλες απασχολούν τους ανθρώπους όλων των ηλικιών και ιδιαίτερα τις γυναίκες. Όλοι ευχόμαστε να μπορούσαμε να αλλάξουμε ορισμένα χαρακτηριστικά πάνω μας, να είμαστε αδύνατοι, χωρίς παραπανίσια κιλά. Τι συμβαίνει όμως όταν η ενασχόληση αυτή με την εικόνα του σώματος και τις διατροφικές συνήθειες λαμβάνει έντονες διαστάσεις και γίνεται το επίκεντρο της ζωής του ατόμου; Μήπως μιλάμε για Διατροφική Διαταραχή και όχι για απλή ενασχόληση με τα κιλά;
Η Ψυχογενής Ανορεξία αποτελεί τη σοβαρότερη και πιο επικίνδυνη Διατροφική Διαταραχή. Τα ποσοστά θνησιμότητας από τη συγκεκριμένη διαταραχή αγγίζουν το 6-20%. Τα τρία βασικά της χαρακτηριστικά είναι τα εξής:
- Άρνηση διατήρησης υγιούς σωματικού βάρους
- Έντονος φόβος ότι το άτομο θα παχύνει
- Διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος
Στο σημείο αυτό οφείλουμε να διαχωρίσουμε τη φυσιολογική προσπάθεια απώλειας βάρους από την Ψυχογενή Ανορεξία. Η φυσιολογική προσπάθεια απώλειας βάρους αποτελεί μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο κατά την οποία το άτομο μειώνει την ποσότητα φαγητού που καταναλώνει. Η απώλεια βάρους γίνεται με σκοπό να βελτιωθεί η υγεία και η εμφάνιση. Κατά συνέπεια, η αυτοεκτίμηση δε στηρίζεται απόλυτα στην εικόνα που έχει το άτομο για το σώμα του.
Αντίθετα, στην περίπτωση της Ψυχογενούς Ανορεξίας το άτομο βλέπει την απώλεια βάρους σαν ένα τρόπο να ελέγξει τη ζωή του, τα συναισθήματά του και να γίνει ευτυχισμένο. Η λεπτότητα είναι το μόνο που το ενδιαφέρει και όχι η υγεία του. Η αυτοεκτίμηση του ατόμου εξαρτάται αποκλειστικά από το πόσα κιλά ζυγίζει και αν είναι αρκετά λεπτό.
Υπάρχουν δύο τύποι Ψυχογενούς Ανορεξίας. Ο πρώτος ονομάζεται περιοριστικός και η απώλεια βάρους στηρίζεται αποκλειστικά στην πολύ αυστηρή δίαιτα, τη νηστεία και την υπερβολική γυμναστική. Ο δεύτερος τύπος ονομάζεται καθαρκτικός καθώς το άτομο επανειλημμένα κάνει υπερφαγικά επεισόδια (κατανάλωση «υποκειμενικά» μεγάλης ποσότητας φαγητού) και για να χάσει το βάρος αυτό προκαλεί το ίδιο στον εαυτό του έμετο, χρησιμοποιεί καθαρκτικά ή διουρητικά.
Όσο και να θεωρείται πως η Ψυχογενής Ανορεξία έχει να κάνει με το φαγητό και το βάρος, τα αίτιά της συνδέονται με έννοιες βαθύτερες όπως είναι η κατάθλιψη, η τελειομανία, η ανεπάρκεια, η αναξιότητα, η μοναξιά, η ανασφάλεια και η ανάγκη για έλεγχο. Το άτομο μπορεί να νιώθει ανίκανο να ελέγξει ό,τι συμβαίνει στη ζωή του και ελέγχοντας αυτά που τρώει νιώθει δυνατό και επιτυχημένο. Η συνεχής ενασχόληση με το φαγητό και τις θερμίδες μπορεί να λειτουργήσει και ως απόσπαση του ατόμου από συναισθήματα που δεν μπορεί να διαχειριστεί, όπως είναι η έντονη θλίψη και το άγχος. Η δίαιτα και η απώλεια βάρους σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να επιλύσουν τα παραπάνω προβλήματα. Ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι μέσα από την ψυχοθεραπεία.
Ποια είναι λοιπόν τα σημάδια που πρέπει να μας ανησυχήσουν σε έναν δικό μας άνθρωπο;
- Μεγάλη και ξαφνική απώλεια κιλών χωρίς να υπάρχει ιατρικός λόγος
- Συνεχής ενασχόληση με την εικόνα του σώματος
- Το άτομο αισθάνεται παχύ ενώ είναι λιποβαρές
- Σκληρή αυτοκριτική του ατόμου απέναντι στο σώμα του (περνά πολλές ώρες μπροστά στον καθρέπτη κοιτάζοντας το σώμα του)
- Το άτομο αρνείται ότι είναι πολύ λεπτό (Για αυτό το λόγο οι γονείς πρέπει να είναι σε επαγρύπνηση)
Για την επιτυχή αντιμετώπιση της Ψυχογενούς Ανορεξίας είναι απαραίτητη η ύπαρξη διεπιστημονικής ομάδας ειδικών αποτελούμενη από γιατρό, διαιτολόγο, ψυχολόγο και ψυχίατρο. Η υποστήριξη της οικογένειας στο μέλος που νοσεί είναι πολύ σημαντική. Η θεραπεία στοχεύει στην επανάκτηση του φυσιολογικού βάρους, την αποκατάσταση των ιατρικών επιπλοκών και την αλλαγή του τρόπου σκέψης για τον εαυτό και το φαγητό. Το άτομο μέσα από τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας μαθαίνει πως «το να είσαι ευτυχισμένος δε σημαίνει ότι όλα είναι τέλεια. Σημαίνει ότι αποφάσισες να δεις πέρα από τις ατέλειες».
