(Ανα)Γνωρίζοντας τις μαθησιακές δυσκολίες: πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά τους;
*Σε συνεργασία με τον Αντώνη Μπεναρδή Φιλόλογο, Μετ. στη Δυσλεξία και τις Μαθησιακές Δυσκολίες, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Στη σημερινή εποχή το ενδιαφέρον για τις μαθησιακές δυσκολίες συνεχώς αυξάνεται. Τι εννοούμε όμως με τον όρο αυτό; Ως μαθησιακές δυσκολίες ορίζονται οι διαταραχές που επηρεάζουν την απόκτηση και χρήση των ικανοτήτων της ομιλίας, της ανάγνωσης και της γραφής, είναι εγγενείς και οφείλονται σε δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος. Δεν οφείλονται σε νοητική υστέρηση, σε αντιληπτική αναπηρία, συναισθηματικές διαταραχές ή σε ανεπαρκή διδασκαλία. Τις περισσότερες φορές εμφανίζονται μόλις το παιδί αρχίσει το σχολείο, με βασικές δυσχέρειες στα γλωσσικά μαθήματα και στα μαθηματικά. Αποτέλεσμα των δυσχερειών αυτών είναι η δυσκολίες στην προφορά, την ανάγνωση, την αναγνώριση και τον συλλαβισμό των λέξεων, στην κατανόηση των προτάσεων καθώς και στους μαθηματικούς συλλογισμούς. Ο μαθητής εμφανίζει χαμηλή επίδοση στα μαθήματα, έλλειψη συντονισμού και αδιαφορία.
Ξεχωριστή κατηγορία μαθησιακών δυσκολιών αποτελούν οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, όπως είναι η δυσλεξία. Για να ορίσουμε ένα παιδί ως δυσλεξικό, πρέπει να παρουσιάζονται προβλήματα στην ανάγνωση και την ορθογραφία, αλλά η νοημοσύνη του να κυμαίνεται σε κανονικά επίπεδα και να μην παρουσιάζει προβλήματα νευρολογικής ή συναισθηματικής φύσης. Σήμερα, η δυσλεξία αποτελεί μια από τις βασικότερες και συχνότερες μαθησιακές δυσκολίες σε ποσοστό 3-5% του γενικού πληθυσμού, με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης στα αγόρια.
Τα βασικότερα συμπτώματα που παρουσιάζουν τα δυσλεξικά παιδιά, ενδεικτικά, στην ανάγνωση και τη γραφή είναι:
- Η παράληψη, πρόσθεση, αντικατάσταση γραμμάτων και συλλαβών (π.χ. κήπς αντί κήπος, νενερό αντί νερό)
- Η σύγχυση γραμμάτων που οπτικά μοιάζουν (π.χ. ε με 3)
- Η αργή και διστακτική ανάγνωση, συνήθως συλλαβή προς συλλαβή
- Το χάσιμο της σειράς στο βιβλίο
- Η καθρεπτική ανάγνωση ή γραφή (π.χ. 3λα αντί έλα)
- Τα ορθογραφικά λάθη
- Ακατάστατα και δυσανάγνωστα γραπτά με αδικαιολόγητα κενά ή κολλημένες λέξεις, προβλήματα στίξης και τονισμού
Πώς αισθάνεται όμως ένα παιδί που αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες;
Σωρεία επιστημονικών μελετών τονίζουν πως τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά αυτοεκτίμησης. Ο άνθρωπος από τη φύση του συγκρίνει τον εαυτό του με τους ανθρώπους γύρω του. Κατά συνέπεια το μικρό παιδί αντιλαμβάνεται ότι σε κάτι διαφέρει από τους συμμαθητές του καθώς, για παράδειγμα, διαβάζει αργά και πολλές φορές συλλαβιστά. Τότε βάζει στον εαυτό του την ταμπέλα του «αργόστροφου». Αισθάνεται απογοήτευση και θλίψη καθώς προσπαθεί να γίνει σαν τα υπόλοιπα παιδιά αλλά δεν μπορεί. Δεν είναι λίγα τα παιδιά που λόγω της δυσκολίας τους αυτής σταματούν να προσπαθούν και αποδέχονται το ρόλο του «χαζού» με καταστροφικές συνέπειες για την υπόλοιπη ζωή τους.
Τι μπορείς να κάνεις, λοιπόν, εσύ αν αναγνωρίζεις ορισμένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά στο παιδί σου για να το βοηθήσεις;
- Μάθε όσα περισσότερα μπορείς για τη συγκεκριμένη μαθησιακή δυσκολία του παιδιού. Εσύ γνωρίζεις καλύτερα από όλους το παιδί σου. Ενημερώσου, λοιπόν, από τους ειδικούς για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει και βρες με ποιο τρόπο το παιδί σου μαθαίνει ευκολότερα. Μόλις τον βρεις προσπάθησε να τον ενισχύσεις. Να θυμάσαι πως στόχος σου δεν είναι να προσφέρεις έτοιμες λύσεις στα προβλήματα του παιδιού σου αλλά να του διδάξεις όλες τις απαραίτητες κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες για να τα αντιμετωπίσει μόνο του.
- Αναγνώρισε τα θετικά γνωρίσματα του παιδιού. Βρες τα ταλέντα που κρύβει το παιδί σου σε άλλους τομείς εκτός σχολείου (μουσική, ζωγραφική, αθλητισμός) και επιβράβευσέ το. Δείξε του ότι είναι μοναδικό, όπως κάθε άνθρωπος και ότι το σέβεσαι. Κάθε παιδί γίνεται ένας ισορροπημένος ενήλικας όταν νιώθει αποδεκτό και αγαπητό από την οικογένειά του. Απόφυγε τα επικριτικά σχόλια και μη το συγκρίνεις με τα αδέρφια του. Οφείλεις να αναγνωρίσεις την προσπάθεια που κάνει, ακόμα και αν στο τέλος δεν τα καταφέρνει. Δώσε του αγάπη και αφοσίωση γιατί οι ισορροπημένοι ψυχικά άνθρωποι δεν είναι πάντα αυτοί με τις καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο!
Παραπάνω αναφέρθηκαν τα βασικά συμπτώματα των μαθησιακών δυσκολιών και πώς μπορείς να βοηθήσεις το παιδί που αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες. Στην προσπάθειά σου όμως αυτή σημαντικός συμπαραστάτης, ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια, είναι ο ειδικός παιδαγωγός που διαθέτει όλες τις απαραίτητες γνώσεις για να βοηθήσει το παιδί. Εσύ από την πλευρά σου στήριξέ το και να θυμάσαι πως «όπου υπάρχει πολλή αγάπη, γίνονται θαύματα»!
